Forever Young

Op zoek naar een bepaalde foto van vroeger kom ik beelden tegen van mijn toen nog jonge ouders. Het zijn van die bruin-grijze kiekjes, een kleur die bekend is als sepia. Die kleur bestaat nog, maar de sepiakleur die je op je smartphone kunt instellen heeft niet meer dat nostalgische van die oude familiefoto’s. Maar wat me vooral opvalt is hoe de mensen in die tijd eruit zien. Ze kijken vrijwel zonder uitzondering ernstig en ze zijn voor onze begrippen saai, somber gekleed.

Neem mijn vader: hij was nog geen dertig, maar droeg op de officiële plaatjes een driedelig pak, en soms ook een hoed. En dan van die losse boorden die je met een knoopje in de nek kon vastzetten. Die ‘ouwelijke’ kleding had niet direct met status te maken maar met de grote wens van jongeren was om al vroeg ouder, volwassener te lijken. Dat zag je in alles terug, tot en met de grote zichtbare ketting waaraan een zakhorloge zat dat in het vestzak werd gestoken.

Wat een contrast met vandaag nu iedereen er juist zo jong mogelijk wil uitzien: fleurig, hip, modieus, blits, gekleed naar ‘the state of art’, kapsels inbegrepen. De verkeerde vraag hierbij is denk ik: wat is beter, zoals het vroeger was, of nu? Een betere vraag lijkt me: wat zegt het over ons? Want in hoe wij er nu uit (willen) zien, dat wordt (ook) bepaald door de groep, de cultuur, de modeontwerpers, ’sterren’ en andere influencers, de reclame, etc. Je kunt in feite niet kopen wat je zou willen maar bent afhankelijk van wat er wordt gemaakt en aangeboden. Dat wijkt niet af van vroeger. Maar er zijn verschillen. De intensiteit van de commercie en de reclamemakers die je opdringerig voor houden wat je moet doen of kopen. En de mode kent vandaag een veel hogere omloopsnelheid, onze kledingkast wordt in een veel hoger tempo met nieuwe aankopen gevuld.

Wie zich aan die snelheid en de invloedrijke merkencultuur probeert te onttrekken krijgt het moeilijk. Je kunt met scheve ogen aangekeken worden, of blikken voelen waarin zonder woorden te lezen valt dat men je er raar vindt uitzien, of ervan verdacht worden geen smaak te hebben, enz. We zijn dus ingepalmd door de heersende cultuur, die soms nauwe pijpen, soms wijde pijpen voorschrijft, gisteren lang haar, vandaag semi-kaalheid; gisteren piercings, vandaag tattoos; morgen weer een andere trend. Wie er niet in mee wil gaan moet wel een sterk karakter hebben.

En dan de leeftijd. Want wat dat betreft ben je niet forever young. We zeggen dan ‘als je hart maar jong is’. En gelukkig zie je dat vaak: wie ouder wordt moet veel ‘buitenkant’ loslaten, maar ook ‘binnenkant’. Zeker bij beroemde mensen zie je hoe ze glamour and glitter inruilen voor nieuwe zingeving. Ouderdom maakt milder, maar ook onverschilliger voor wat ‘men’ vindt. Je komt dat tegen in interviews met bekende mensen die een werkzaam en vaak boeiend leven hebben gehad. Nu trekken ze lessen en durven los van de waan van de dag te zeggen wat voor hen belangrijk is, waar het eigenlijk om zou moeten gaan in het leven. Je hoort ze over kleine dingen praten als het volop genieten van een bezoekje aan de slager, het gebabbel met buurgenoten op een bankje, de hond uitlaten, kletsen met vrienden waarvoor ze eindelijk tijd hebben.

Verfrissende momenten met wijze inzichten waarvan je zou willen dat die eerder konden worden ingezet. Toch is het ervaring opdoen met het leven een onontkoombare fase om er later kritisch op terug te kunnen kijken. En wat groepsgedrag betreft: zoals vaker in het leven keert de wal soms het schip. Het hoge tempo van spullen kopen terwijl het oude nog verre van versleten is roept bij nieuwere generaties een tegenreactie op. Zij hebben aandacht voor duurzaamheid, verzetten zich tegen b.v. kinderarbeid om te kunnen voldoen aan onze niet aflatende behoefte aan spullen. Zo beschouwd is de stijging van het aantal kringloopwinkels dan weer een positief effect. Hoewel anderen dan meteen wijzen op het belang voor onze economie.

Eén troost wellicht: over vijftien jaar lachen onze (klein)kinderen zich een kriek als ze dan zien wat wij vandaag zoal aantrekken en met welk kapsel we rondlopen. Kijk maar eens naar je eigen trouwfoto. Of ze gaan het kopiëren. Want hoe zij eruit willen zien zal ook in hun tijd vrijwel zeker met de dag veranderen. Vandaag hip, morgen maak je de blits met retro. Er is weinig nieuws onder de zon.

Ton van Leijen (avanleijen@lijbrandt.nl)