Veel zeggen met nietszeggende woorden

Iemand moet het doen. Af en toe niks doen hoort er ook bij. Eerst koffie natuurlijk. Niet nadenken, gewoon aanpakken. Dit is heel rustgevend. Hier zitten we goed, hiervan kun je alleen maar dromen eigenlijk. Ja, ook thuis alleen maar pindakaas. Ik doe het voor hem. Het is niet de nieuwste, maar zolang ie het doet … ’t Hoort erbij , maar het is niet mijn hobby. Zonnetje erbij, wat wil je nog meer. Nou, hier is niks mis mee. Hier doen we het voor.

Het voorgaande klinkt als abracadabra als je het verband niet ziet, niet weet wie dit zegt, waar of onder welke omstandigheden. Ik kwam erop toen ik keek naar het programma van omroep Max ‘We zijn er bijna’. Daarin gaat een groep vakantiegangers met camper of caravan op stap. Vaste deelnemer is ook Martine van Os: ze observeert, wipt even aan bij deze of gene en maakt een praatje. Toen ik een poosje niet naar de beelden keek viel me ineens op hoeveel in feite overbodige zinnetjes er gesproken worden; open deuren, vaste, geijkte uitspraken. Ze voegen niets toe aan wat je al ziet: het is daar heerlijk. Zit je daar onder je parasol aan een strandje met koffie en koek dan zeg je zulke dingen, terwijl iedereen dat ook zonder die woorden wel snapt.

Het is small talk, om het met de Engelsen te zeggen. Gekeuvelde one-liners waarmee we onszelf als het ware bevestigen in hoe we het naar de zin hebben. Of soms: zouden willen hebben, om jezelf wat moed in te praten als het tegenvalt: dat kan ook maar je zegt dat niet gauw. Woorden niet om de inhoud maar om de sfeer. Je zegt ze voor jezelf, of maakt een ander, mocht die er nog aan twijfelen, duidelijk dat het zo is. Overbodig, maar niet zonder functie, want ze drukken uit wat we voelen, beleven. Meestal ook veilige woorden, want we verwachten niet dat iemand antwoordt met ‘Heerlijk? Ik zie de lol er niet van in’, ‘ik drink geen koffie’, ‘ik ga zelf liever naar Schiermonnikoog’ of zoiets. We bevestigen dus onszelf, maar zenden ook iets uit naar anderen.

Zulke woorden kunnen het ijs breken in situaties waarmee we verlegen zijn. Je kent het wel: je zit bij de kapper op je beurt of bij de afhaalchinees op je bestelling te wachten en er valt een ongemakkelijke stilte. Dan maakt iemand ineens een opmerking en de spanning breekt, gezichten klaren op en anderen voelen zich vrij erop te reageren. Dankbare onderwerpen genoeg, maar kijk uit dat je niet de verkeerde kiest. Begin niet over je broer die maar steeds geen huis kan vinden, over Trump, stikstof of over hoe lang je ook de vorige keer al op je bestelling moest wachten: de sfeer kan dan zomaar om te snijden worden, en dat wil je niet bij de slager.

Voor wie er verlegen om zit geef ik wat tips. Kies een positieve insteek. Een veilig onderwerp is altijd het weer, want daarin zijn we lotgenoten. Vertel dat je Pizza nummer 43 erg smakelijk vond. Vertel dat je dat nieuwe winkeltje zo aardig vindt. Durf je dat niet zeg dan dat je dochter daar best leuk geslaagd is. Word je hierin wat vrijmoediger dan kun je het langzaam uitbreiden. Je zegt tegen de man die na jou in de autowasserette op zijn beurt wacht dat je zijn model auto altijd zo mooi hebt gevonden (altijd eerlijk blijven natuurlijk.) Of zeg tegen degene die naast je bij de bakker staat: ‘die brownies daar zijn heerlijk!’ Je hoeft ze zelf niet lekker te vinden, maar besef dat er mensen zijn die ervan smullen, anders zouden ze (die brownies) er niet liggen. Of zeg in de wachtkamer van de dokterspraktijk tegen degene naast je dat ze hier altijd zo goed prikken.

Zo draag je bij aan een positieve sfeer. En dat kunnen we wel gebruiken aan de Côte d’Azurof in Mulligen, bij de viswinkel of rond het Pieter Zandtplantsoen, ach overal natuurlijk. Heb je toch meer inspiratie nodig? Kijk dan nog eens naar ‘We zijn er bijna’ en ga met je rug naar het scherm zitten; het verbreedt je kijk op het leven.

Ton van Leijen (avanleijen@lijbrandt.nl)