Loco Media Groep

De Spreidingswet is bedoeld om te zorgen voor een eerlijke verdeling van opvangplekken voor asielzoekers in heel Nederland. Het verplicht elke gemeente een bijdrage te leveren aan de opvang. Hoeveel asielzoekers een gemeente moet opvangen is afhankelijk van bijvoorbeeld het aantal inwoners, financiële welvaart en het opleidingsniveau in een gemeente. De specifieke aantallen opvangplaatsen staan genoemd in het zogenoemde verdeelbesluit. 

Lees ook: Gemeenten riskeren vanaf vandaag ingrijpen Rijk bij te weinig opvang voor asielzoekers

'Meer tijd nodig'

Zowel in Nunspeet, Putten als Oldebroek blijkt het geen makkelijke opgave te zijn om de opvangplekken te realiseren. De gemeente Nunspeet heeft de taakstelling om 167 alleenstaande minderjarige vreemdelingen op te vangen (AMV's). Voor honderd van hen is inmiddels een plek gevonden, maar het is nog niet gelukt om de resterende 67 mensen een plek te bieden. "Dat is het gevolg van een tekort aan geschikte locaties en lange voorbereidingstrajecten bij het COA", aldus gemeente Nunspeet. Het is nog onduidelijk wanneer de volledige taakstelling wél gehaald wordt.

Ook in Oldebroek zijn de opvangplekken nog niet geregeld. In januari dit jaar is de gemeente gestart met een nieuw traject voor het vinden van een geschikte locatie, nadat een eerder traject niet gelukt is. Op dit moment zitten zij midden in dat proces en zijn er dus nog geen opvangplekken gerealiseerd. "Voor zorgvuldige uitwerking is meer tijd nodig", laten zij weten. Zij hebben bij het ministerie van Asiel en Migratie bezwaar ingediend tegen de strakke deadline van 1 juli en wachten dat besluit nog af.

Lees ook: Beoordeling locaties asielopvang Oldebroek kost meer tijd

Stikstof en netcongestie in de weg

Oldebroek is overigens niet de enige die nog geen plekken heeft weten te realiseren. Ook in gemeente Putten is dat nog niet gelukt. Zoals ook bij andere gemeentes het geval is, ligt het voornaamste probleem bij het vinden van een geschikte locatie. Uit een analyse van het COA is gebleken dat er op dit moment geen plek te vinden is die voldoet aan de eisen van het COA.  Of de plekken wél gerealiseerd zullen zijn op 1 januari 2026 is nog "zeer onzeker", aldus de gemeente. Dat heeft te maken met vraagstukken rondom stikstof en krapte op het stroomnet.

In lijn met Oldebroek en Putten heeft ook Elburg geen plek voor asielzoekers geregeld. In een college voorstel uit februari schreef de gemeente dat opvang van asielzoekers "niet als reële optie wordt gezien door een gebrek aan passende locatie en de mogelijkheden en expertise om opvang goed te kunnen organiseren".  Tot op heden heeft Elburg dus geen plek voor asielzoekers. 

Wachten op de uitvoering

Op andere plekken in de regio zijn er al wel locaties gevonden, maar die zijn nog niet allemaal klaar voor gebruik. Gemeente Nijkerk heeft ervoor gekozen de opvang te realiseren op vier verschillende kleinschalige locaties. Twee daarvan liggen in Nijkerk zelf en worden dit jaar geopend. De anderen, in Nijkerkerveen en Hoevelaken, worden in 2026 gerealiseerd.

Ook in Barneveld zijn er plannen, maar is het nog niet zover dat de plaatsen al opgeleverd zijn. De verwachting is dat het toekomstige azc in de eerste helft van 2027 open gaat.

Alleen Harderwijk en Ermelo voldoen op dit moment aan de taakstelling die zij gekregen hebben. Harderwijk voldoet ruimschoot met het huidige AZC dat 800 plekken biedt. Die locatie sluit echter op 1 juli 2026 en dus moet er een nieuwe plek gevonden worden. De gemeente heeft daarvoor het voormalige Morgen College op het oog. In Ermelo wordt opvang geboden aan 70 asielzoekers, wat ook ruim boven de taakstelling van 43 ligt. 

Spelingruimte voor gemeenten

De andere gemeenten voldoen dus nog niet volledig aan de taakstelling die spreidingswet hen oplegt. Dat betekent echter niet dat er direct ingegrepen wordt vanuit het Rijk. Volgens het ministerie is er nog wat speelruimte. "We hebben niet op 1 juli al die plekken nodig", zei en woordvoerder tegen mediapartner Omroep Gelderland vorige week. Gemeenten die vertraging oplopen door regels of externe omstandigheden krijgen de kans om alsnog plannen te realiseren, mits ze aantonen dat ze zich blijven inzetten.

Als ze dat niet doen en geen verklaring kunnen geven voor waarom ze achterblijven, kan het Rijk stap voor stap ingrijpen. Deze zogenoemde escalatieladder begint met overleg en ondersteuning, gevolgd door verplichte gesprekken, het aanwijzen van locaties en in het uiterste geval het overnemen van de opvang, op kosten van de gemeente.

Kritiek op verdeelbesluit 

Het huidige verdeelbesluit heeft tot kritiek geleid vanuit sommige gemeenten. Dat zij niet kunnen voldoen aan hun taakstelling heeft te maken met een onjuist verdeelbesluit, schrijft gemeente Barneveld. "Het huidige verdeelbesluit houdt onvoldoende rekening met de plannen zoals die door gemeenten in onderling overleg zijn opgesteld en ingediend en met de bestuurlijke afspraken die gemeenten onderling hebben gemaakt."

"In het Plan Asielopvang Gelderland 2025-2026 en de onderliggende subregionale plannen, die namens de Provinciale Regie Tafel Gelderland aan de minister van Asiel en Migratie aangeboden staat een meer evenwichtige verdeling van de opvangplekken over de provincie", aldus gemeente Barneveld. Wat hen betreft zou de opgave voor het huisvesten van 300 asielzoekers pas in 2027 moeten gelden.