Loco Media Groep

Op de Veluwe begint het zogeheten 'landschap van angst' voorzichtig zichtbaar te worden, zegt ecoloog Dries Kuijper die onderzoek deed op de Veluwe en sinds zestien jaar in een oerbos - met wolven, lynxen en wilde wistenten - in Oost-Polen.

Herten en andere wilde dieren proberen risico's te vermijden door de aanwezigheid van een predator. En dat 'angstlandschap' door de wolf zorgt voor meer bomen.

Meer bomen door de wolf

"Edelherten mijden vaker de plekken waar wolven rondlopen, gaan dieper het bos in en vermijden de open heide", ziet de ecoloog in Polen. "Herten mijden open vlaktes. Hindes kiezen ook beter beschutte plekken om te bevallen", weet ook Niko Koffeman, voorzitter van de Faunabescherming. Daarom moet je op de Veluwe tijdens de bronst sinds de komst van de wolf vooral tussen de bomen zoeken.

De herten verplaatsen zich vaker, grazen minder omdat ze vaker in het rond kijken om een oogje in het zeil te houden. Het resultaat? Jonge bomen krijgen meer kans om te groeien. Op lange termijn verwacht Kuijper daarom meer dynamiek op de Veluwe.

Wilde zwijnen vaker in de tuin

Ook wilde zwijnen passen zich aan. “Vroeger zag je duidelijke familiebanden, met één dominante vrouwelijk wild, de zeug. Nu ontstaan er grote groepen die zich in grotere verbanden verplaatsen. In een grotere groep heb je meer veiligheid en overzicht - het zogenoemde oogprincipe", weet Markus Rietveld, bosbeheerder in gemeente Hattem.

Ecoloog Kuijper verwacht ook onverwachte effecten. “De Nederlandse natuur is versnipperd, beïnvloed door beheer en mensen. Je ziet wandelaars, mountainbikers, ruiters. Dat maakt het een ander speelveld dan andere natuurgebieden, zoals in het oerbos in Polen dat ik onderzoek.”

Huiskat kiest eieren voor geld

Zo zouden huiskatten – notoire jagers op jonge vogels – weleens het veld kunnen ruimen op plekken waar wolven actief zijn, denkt de ecoloog. “Die katten voelen dat er weer een top-predator rondloopt. We weten dat kleinere roofdieren vaak wolven proberen te vermijden.”

Wolven spelen een sleutelrol, weet Jeroen Helmer van Ark Rewilding. In Yellowstone leidde hun terugkeer tot herstel van begroeiing, bevers, vlinders en zelfs minder erosie van oevers.

Kadavers

Hoe? Kadavers van wolven zijn voedsel voor aaseters als vogels, vossen, wouwen en vlinders. Vlinders zuigen er nutriënten uit. Ook raven profiteren. “Raven volgen wolven. Net als mogelijk lammergieren of steenarenden.”

Botresten dragen bij aan lokale kalkverrijking via de uitwerpselen van wolven. “Een kadaver voedt allerlei bloemen en planten. Lokaal en klein, en het weegt natuurlijk niet op tegen het stikstofprobleem, maar het effect is er.”

Mens maakt het wolf 'makkelijk'

Niet alleen de wolf zwaait met haar scepter over de Veluwe, ook de mens speelt haar rol, zegt de ecoloog. "De Nederlander maakt het landschap onbedoeld aantrekkelijk voor wolven. Denk aan afval en onbeschermde schapen. Maar ook de dode dieren langs de weg voor de kadaverdienst."

Desondanks eten wolven in Gelderland een vrij klassiek menu: 93 procent wilde dieren, met name wilde zwijnen en 1 procent schaap, blijkt uit wolvendrollenonderzoek van Kevin Groen van de Universiteit van Leiden. "De wolf vermindert het aantal wilde dieren toch maar met 15 procent. Het is vooral het gedrag van de dieren dat verandert."

Toch zal het nog wel even duren voordat we weten wat de wolf precies teweeg gaat brengen op de Veluwe. “In Oost-Polen zijn wolven nooit weggeweest. Op de Veluwe moeten we het proces nog zien voltrekken. Over tien, twintig jaar weten we meer.”